Shady El-Hamus’ derde film Crypto Boy combineert een klassiek vader-zoon-drama met de Icarus-legende en een schimmig spel rond crypto-miljoenen. “Het begon met dat ik de generaties uit elkaar getrokken zag worden.”

Voor de één is crypto onbegrijpelijke hocus pocus, voor een ander een middel om zo snel mogelijk bij het goud aan het eind van de regenboog te komen. Shady El-Hamus gebruikt het in z’n derde film Crypto Boy om naar de afstand tussen generaties te kijken. Naar een vader die de dagen, maanden en jaren in z’n kleine restaurant afklokte, tegenover een zoon die genoeg heeft van al die kleine marges en voor het grote geld gaat.

In essentie is het een film over fundamenten en daarom heel erg van deze tijd, het tijdperk van flitsbezorgers en flitskapitaal: wil je op iets stevigs staan of denk je dat je kunt vliegen? In de hoofdrollen castte Shady zijn broer Shahine en vader Sabri Saad El-Hamus.

Stel je dan duidelijke grenzen? Zo van: wij schrijven het scenario, jullie spelen. Of verloopt die samenwerking losjes en praten ze mee? “Door het tempo van het schrijven – we hadden van Netflix een jaar gekregen voor het script – werd de vorm van de samenwerking al enigszins gedicteerd. We moesten door. Het was niet zo dat ik vaak verslag deed van de voortgang of met Shahine en Sabri ging eten om over het script te praten. Maar het was wel een groot voordeel dat ik wist dat zij het gingen spelen.”

Je noemt Sabri niet vader? “Interessant hè? Het past ook wel bij deze samenwerking, dat ik ‘m geen ‘pa’ of ‘vader’ noem. Ja, hij is m’n vader, maar hij is ook gewoon een van de acteurs. Dan voelt zo’n naam logischer.
“Omdat ik wist dat zij die rollen gingen spelen – dat had ik eerder ook bij Bilal [Wahib, De libi; 2019] en Jonas [Smulders; Forever Rich, 2021] – neem ik tijdens het schrijven al eigenschappen van hen mee. Wanneer ik dan een scène besprak met Jeroen [Scholten van Aschat, scenarist van de film], zag ik hen voor me. Of ik kon tegen Jeroen zeggen dat mijn vader zo en zo kan zijn, of dit zo en zo kan zeggen. Ik wilde bijvoorbeeld graag iets van Shahine’s komische kant laten zien. Ik ken ‘m, ik weet dat hij die heeft. Zonder dat ze veel input hebben geleverd, zijn ze dus heel erg onderdeel geweest van het schrijfproces.”

Je bedoelt hoe iemand in werkelijkheid is. Niet als acteur per se. “Dat ligt vaak dicht bij elkaar. Kijk, ik ben toch altijd iemand aan het ‘lezen’ en dat gebruik ik bij het schrijven. Jonas speelde vóór Forever Rich vaak de tikkeltje dromerige, sensitieve jongen. Als vriend wist ik dat Jonas ook een harde kant heeft. Dat ‘ie een intensiteit in zich draagt. Als regisseur dacht ik: als wij een keer samenwerken, dan zou ik die kant van je wel willen verkennen. Zo kijk ik ook naar mijn broer en mijn vader.
“In de preproductie, toen we met potlood door het script gingen, konden zij natuurlijk wel meepraten over hun tekst. Over of die waarachtig klonk bijvoorbeeld. Ik probeer acteurs altijd medemakers te laten zijn. Ze ook op de set bepaalde vrijheden en verantwoordelijkheden te geven voor hun spel. Ik wil dat een acteur die vrijheid neemt en zich veilig en comfortabel genoeg voelt om verantwoordelijkheid te nemen voor de rol.”

Om alles zo realistisch mogelijk te krijgen? “En omdat ik niet alwetend ben. Dat doe ik ook met de crew. Ik wil als regisseur openstaan voor andere ideeën. Je bent omringd met mensen met kennis en ervaringen en ik probeer daar gebruik van te maken.”

Zie jij jezelf een hele fantastische film te maken? “Nee. Ik hang toch wel naar realisme. Ik wil dat realisme wel filmisch maken, ik maak geen documentaires. Uiteindelijk hou ik het meest van acteurs en van spel. Elk verhaal begint voor mij met een personage. Daarin zijn acteurs essentieel. Ik heb in Engeland gestudeerd en iets wat ik heel mooi vond daar, was dat als een opdracht klassikaal geanalyseerd werd, de regisseur een compliment kreeg als er goed geacteerd werd. In Nederland was mijn ervaring dat alleen de acteurs dan een compliment krijgen. Ik vind het juist interessant om te kijken of ik een acteur ergens kan brengen waar die nog niet eerder is geweest. Dat doe je echt samen.”

Moest je je verdiepen in crypto? Of had je die kennis al? “Dat was een van de redenen dat we een jaar aan het script hebben gewerkt. We moesten ons inlezen. Terwijl de film niet gaat over crypto als nieuwe technologie; we vonden vooral de psychologie interessant. De goudkoorts die ontstaat als zoiets z’n intrede doet. Een bedrijf als crypto.com had een commercial met Matt Damon met als slogan ‘Fortune favors the brave’. Oftewel, je bent een bange poeperd als je niet in crypto stapt. Of FTX van Sam Bankman-Fried, die nu vervolgd lijkt te gaan worden, had een commercial met komiek Larry David. Daarin kwamen belangrijke historische ontdekkingen langs – koffie, het licht – en telkens zei Larry David dan: ‘I don’t get it.’ Ook bij crypto: ‘I don’t get it.’ De pointe was vervolgens: ‘Don’t be like Larry David.’ Oftewel: ‘Het boeit niet dat je het niet begrijpt. Geloof ons nou maar: dit wordt een megahit.’ Wat ze doen is financial FOMO creëren, fear of missing out, bij mensen – jongeren – die vaak zwak staan en vervolgens hun spaargeld hierin stoppen.
“Toen we ons erin verdiepten, kwamen we veel schrijnende verhalen tegen. In 2017 was de eerste grote bitcoin-crash. Toen werd duidelijk dat mensen het niet zelf moesten doen. Tot dat moment had je veel mensen die er nauwelijks iets van begrepen, maar er wel hun geld in stopten. Dat ging lang goed, tot het niet meer goed ging. Toen zijn veel mensen geld verloren. Vervolgens kwam er een fase dat mensen bang werden en dat bedrijfjes daarop inspeelden met de boodschap: je hoeft het niet te begrijpen, wij begrijpen het voor u. Daar sloegen veel mensen op aan, mensen met weinig geld. Maar het was nog steeds een wilde westen, er was nauwelijks regelgeving. Een hele linke toestand. Maar ik vind het ook tragisch en veelzeggend dat er zoveel mensen met weinig geld instapten. Omdat die eigenlijk geen andere manier hebben om ooit uit de armoede te komen.
“Maar goed: ik voel me nog steeds geen expert hoor. Ik ben ook met een vader opgegroeid die nooit met geld bezig was. Er was nooit heel veel geld, maar het geld werd ook niet belangrijk gemaakt en daar ben ik dankbaar voor. Van daaruit snap ik het verlangen naar een beter leven heel goed. Dat is menselijk. Maar het kan je ook blind maken. Dat vonden we fascinerend om te onderzoeken. Daardoorheen speelt een verhaal over een zoon die zich wil bewijzen tegenover z’n vader. Dat verhaal ken ik natuurlijk ook.”

Crypto Boy is te zien bij Netflix (VoD)